Ερευνητική δραστηριότητα

  1. «Οι Έλληνες στο νότο της Ουκρανίας»
  2. «Η συμβολή των Ελλήνων στην οικοδόμηση της Οδησσού τον 19ο αιώνα»
  3. «Έλληνες της Οδησσού» και «Έλληνες του Μάλι Μπουγιαλίκ»
  4. Αρχαιολογική έρευνα
  5. Ανέγερση λαογραφικού μουσείου
  6. Μουσική, τραγούδια και χοροί των Ελλήνων της Αζοφικής.

Αναλυτικά:

isled_xop

1. Στο πλαίσιο μιας γενικότερης στρατηγικής του Παραρτήματος του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στην Οδησσό, με γνώμονα πάντα την προβολή και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού, αλλά και την ουσιαστική παρέμβαση στον τομέα της επιστημονικής έρευνας, ξεκίνησε μια συνεργασία του Παραρτήματος με επιστημονικούς φορείς και εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ουκρανίας και του εξωτερικού (Πανεπιστήμιο Οδησσού, Ταυρικό Πανεπιστήμιο Συμφερούπολης, Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών της Ακαδημίας Επιστημών Ουκρανίας, Πανεπιστήμιο Σόφιας, Ταυρικό Ελληνιστικό Κέντρο) και με την υποστήριξη της Ελληνικής Πρεσβείας και της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων. Για πρώτη φορά επιχειρείται μια ολοκληρωμένη, πολύπλευρη και ουσιαστική έρευνα για την καταγραφή, τη συστηματοποίηση και τη μελέτη δεδομένων που αφορούν στην ιστορική πορεία και εξέλιξη του ελληνικού στοιχείου στο νότο της Ουκρανίας, και συγκεκριμένα σε περιοχές όπου αμιγώς ελληνικές κοινότητες εμφανίζουν μια πολιτιστική ιδιομορφία η οποία, αν μη τι άλλο, διατηρεί το χρώμα της ελληνικής ιδιοτυπίας.

Στόχος του προγράμματος είναι η ιστορική και πολιτιστική ενημέρωση αλλά και η ανθρωπογεωγραφική τοποθέτηση των κοινοτήτων στη διαδοχή των ελληνικών γενεών πλάι στους γειτονικούς λαούς από τους οποίους δέχονται επιρροές.


isled_plan

2. Το πρόγραμμα «Η συμβολή των Ελλήνων στην οικοδόμηση της Οδησσού τον 19ο αιώνα» καταρτίστηκε από το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ και υλοποιείται με τη συνεργασία και την οικονομική υποστήριξη του ΕΙΠ. Η Οδησσός, μια πολυεθνική πόλη με «ελεύθερο λιμάνι» (porto franco) και έντονα ευρωπαϊκά στοιχεία, ρυμοτομήθηκε από Γάλλο πολεοδόμο και κτίστηκε από Ιταλούς αρχιτέκτονες με κεφάλαια που κατείχαν επιχειρηματίες διαφόρων εθνοτήτων. Μεταξύ αυτών, σημαντικότατο ρόλο στην οικοδόμηση της πόλης έπαιξαν οι Έλληνες πάροικοι και οι ελληνικής καταγωγής εγκατεστημένοι στην πόλη μεγαλέμποροι.

Μια πρόχειρη έρευνα στα Κρατικά Αρχεία της Οδησσού αναδεικνύει περισσότερα από 50 οικοδομήματα στο κεντρικό τμήμα της πόλης που ανήκαν σε Έλληνες ιδιοκτήτες. Είναι φανερό ότι μέρος των κερδών από το εμπόριο σιτηρών του πρώτου μισού του 19ου αιώνα επενδύθηκε στην ανοικοδόμηση και τον εξωραϊσμό της Οδησσού. Έλληνες και Ελληνίδες κεφαλαιούχοι, που είχαν αγοράσει πολλά ακίνητα στο κεντρικό τμήμα της πόλης, υπέβαλαν αιτήσεις στην επιτροπή ανοικοδόμησης, μεταξύ 1840 και 1880, καθώς και τα σχέδια των μεγάρων που σκόπευαν να κτίσουν. Το αρχειακό υλικό παρουσιάζει επαρκή τεκμήρια τόσο για την αρχιτεκτονική των οικοδομών και το επενδυτικό εγχείρημα των οικιστών της πόλης, όσο και για το κοινωνικό και οικονομικό προφίλ τους.


3. Τα προγράμματα «Έλληνες της Οδησσού» και «Έλληνες του Μάλι Μπουγιαλίκ» υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με το Κρατικό Ιστορικό Αρχείο της Οδησσού. Πρόκειται για την αποδελτίωση και έκδοση των ενοριακών μητρώων της περιόδου 1800-1919 των ελληνικών εκκλησιών Αγίας Τριάδας Οδησσού και Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στο χωριό Σβέρντλοβο. Η βάση δεδομένων που δημιουργείται θα αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για τους ερευνητές και για εκείνους που ασχολούνται με τη γενεαλογία.


isled_raskopki

4. Το Παράρτημα του ΕΙΠ στηρίζει την αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή, ενώ προωθεί συνεργασίες και προγράμματα που ανοίγουν διόδους επικοινωνίας μεταξύ Ελλήνων και Ουκρανών αρχαιολόγων με στόχο την ανάδειξη της πλουσιότατης πολιτιστικής κληρονομιάς των αρχαίων ελληνικών αποικιών στην περιοχή. Η διοργάνωση αρχαιολογικών αποστολών με τη συμμετοχή καθηγητών και φοιτητών από την Ελλάδα, η χορήγηση υποτροφιών για την ειδίκευση σε κλάδους όπως η νομισματολογία και η επιγραφική, η κατάρτιση προγραμμάτων συντήρησης και αποκατάστασης των μνημείων της ελληνικής αρχαιότητας, η παρουσίαση των πλούσιων και συχνά μοναδικών ευρημάτων, συνιστούν μερικές μόνο από τις δυνατότητες συνεργασίας.

Το Παράρτημα διατηρεί άριστες σχέσεις με το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας. Επιδοτεί εδώ και χρόνια δύο από τις μεγαλύτερες ανασκαφές στην περιοχή, στις θέσεις Νικώνιον και Koshary, χρηματοδοτεί, σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της Οδησσού και του Λβοβ, την αρχαιολογική πρακτική των φοιτητών στις ανασκαφές του Τύρα, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει και βοηθάει σημαντικές προσπάθειες όπως αυτή του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη, το οποίο ανέλαβε εξ ολοκλήρου το μεγάλο έργο αποκατάστασης του Αρχαιολογικού Μουσείου της Οδησσού, με εμψυχωτή και υπεύθυνο για την υλοποίηση τον καθηγητή κ. Βάσο Καραγιώργη.


isled_dom

5. Το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, το Γενικό Προξενείο της Ελλάδος στην Οδησσό – με τη συμβολή της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού – και το διεθνές Ίδρυμα «Αναγέννηση» στήριξαν την προσπάθεια της ελληνικής κοινότητας του χωριού Τσερνοπόλιε (παλαιά ονομασία Καρατσόλ) της κεντρικής Κριμαίας (χωριό μεταναστών από την περιοχή Κορφοκολύμπα – νομός Σαράντα Εκκλησιών – της Ανατολικής Θράκης) για διατήρηση και ανάδειξη του ελληνικού στοιχείου στην περιοχή: συνέβαλαν οικονομικά στην ανέγερση λαογραφικού μουσείου με τη μορφή παραδοσιακού αγροτικού νοικοκυριού στα όρια του οικισμού, όπου παράλληλα προβάλλονται οι δραστηριότητες, ο καθημερινός βίος, τα ήθη και τα έθιμα των Ελλήνων εποίκων στην περιοχή.

Τα εκθέματα – έπιπλα, οικιακά σκεύη, υφαντά, οικογενειακά κειμήλια, φωτογραφικό και αρχειακό υλικό – συνιστούν μαρτυρίες για την ιστορική πορεία, τις παραδόσεις και το καθεστώς ένταξης των κοινοτήτων. Το λαογραφικό μουσείο καλείται να λειτουργήσει πιλοτικά, στο πλαίσιο μιας γενικότερης πολιτικής της ουκρανικής κυβέρνησης για την ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς των εθνικών μειονοτήτων. Καλείται επίσης να συμβάλλει στη διάδοση παραδόσεων, ιστορικών και πολιτισμικών τεκμηρίων, φιλοδοξώντας ταυτόχρονα να αποτελέσει πυρήνα στήριξης και προβολής του Ελληνισμού στην περιοχή.


6. Το 2005, το Παράρτημα στήριξε οικονομικά την αξιόλογη προσπάθεια του κ. Oleksandr Rybalko για ανάδειξη της μουσικής κληρονομιάς των Ελλήνων της Ουκρανίας με την έκδοση δύο CD ήχου και εικόνας, τα οποία περιλαμβάνουν παραδοσιακή μουσική, τραγούδια και χορούς των Ελλήνων της Αζοφικής.

isled_disk2 isled_disk1