Το Παράρτημα του ΕΙΠ στην Οδησσό, στο πλαίσιο του γενικότερου προγράμματος του Ιδρύματος για την ανάδειξη των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουνέσκο που βρίσκονται στην Ελλάδα, παρουσιάζει στην Οδησσό την Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου και ώρα 16:00 τη φωτογραφική έκθεση «Παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης».
Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε το 315π.Χ. από το βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου, όπου συμβάλλουν οι οδικοί και θαλάσσιοι δρόμοι της Βαλκανικής χερσονήσου. Γνώρισε μεγάλη ακμή στους ρωμαϊκούς χρόνους καθώς έγινε πρωτεύουσα της επαρχίας Μακεδονίας, ενώ σε όλη τη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου ήταν η δεύτερη πόλη της αυτοκρατορίας μετά την Κωνσταντινούπολη, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη ζωή της αυτοκρατορίας καθώς αποτέλεσε αξιόλογο πολιτικό, οικονομικό, εκκλησιαστικό και πολιτιστικό κέντρο. Έπαιξε ηγετικό ρόλο στον βαλκανικό χώρο, ενώ η πολιτιστική της ακτινοβολία στον σλαβικό κόσμο υπήρξε καθοριστική με τον εκχριστιανισμό των Σλάβων και τη δημιουργία αλφαβήτου για τη γραφή της γλώσσας τους από τους θεσσαλονικείς αδελφούς Κύριλλο και Μεθόδιο.
Μετά την κατάκτησή της από τους Οθωμανούς (1430) και μέχρι την απελευθέρωσή της το 1912, η Θεσσαλονίκη συνέχισε να αναπτύσσεται προσαρμοσμένη στις δομές και τις απαιτήσεις μίας πόλης της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Σήμερα, στον ιστό της σύγχρονης πόλης σώζονται διάσπαρτα πολλά μνημεία που ανήκουν σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα οχυρωματικά τείχη που περιβάλλουν τον ιστορικό πυρήνα, δεκατρείς εκκλησίες της παλαιοχριστιανικής και βυζαντινής περιόδου καθώς και ένα βυζαντινό λουτρό. Τα μνημεία αυτά αποτελούν αντιπροσωπευτικά δείγματα της αρχιτεκτονικής και της τέχνης που αναπτύχθηκε στην πόλη από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες μέχρι την άλωσή της από τους Οθωμανούς το 1430. Η σημασία της ανάδειξης του πολιτιστικού αποθέματος που προέρχεται από την μακραίωνη περίοδο ακμής που γνώρισε η Θεσσαλονίκη στους βυζαντινούς χρόνους είναι μεγάλη και οδήγησε το 1988 στην ένταξη των σωζόμενων παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών της μνημείων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
Στην έκθεση παρουσιάζονται σε ψηφιακή μορφή και με επεξηγηματικά κείμενα τα 15 μνημεία που συγκαταλέγονται στον κατάλογο της Ουνέσκο και συγκεκριμένα:
ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (4ος – 6ος αιώνας)
(ΡΟΤΟΝΤΑ, ΠΑΝΑΓΙΑ ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΟΣ, ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΜΟΝΗ ΛΑΤΟΜΟΥ (ΟΣΙΟΥ ΔΑΒΙΔ))
ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΣΚΟΤΕΙΝΩΝ ΑΙΩΝΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (7ος – 13ος αιώνας)
(ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, ΠΑΝΑΓΙΑ ΧΑΛΚΕΩΝ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΛΟΥΤΡΟ)
ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΥΣΤΕΡΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ (1204 –1453)
(ΑΓΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ, ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ, ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΡΦΑΝΟΣ, ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, ΝΑΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ, ΜΟΝΗ ΒΛΑΤΑΔΩΝ, ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ, ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ)
Με την έκθεση αυτή το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού επιχειρεί να προβάλει την ιστορία της πόλης, να συμβάλει στην προώθηση του πολιτιστικού και προσκηνηματικού τουρισμού, ο οποίος αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς τα τελευταία χρόνια στην Ουκρανία και να διαδώσει την επέτειο των 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης της Θεσσαλονίκης που θα εορταστεί το 2012, παρουσιάζοντας την έκθεση και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας.
Οργάνωση και συντονισμός έκθεσης: Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού – Παράρτημα Οδησσού
Κείμενα: Δρ Φλώρα Καραγιάννη, αρχαιολόγος
Φωτογραφήσεις: Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού – Αρχείο 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Φλώρα Καραγιάννη, Σωφρόνης Παραδεισόπουλος, Σωτήρης Χαϊδεμένος
Καλλιτεχνική επιμέλεια, γραφιστική επεξεργασία: Χριστίνα Παυλίδου, AKRON AOTON
